„Ogniste Oczyszczenie” Franceski Haig, czyli szczególna dystopia z surową Wyspą w tle

Taki właśnie los czekał większość wizjonerów: Wybuch wypalał im umysły, gdyż musieli raz za razem przeżywać go od nowa.

Cass urodziła się Omegą, a jej bliźniaczy brat Zach Alfą. W postapokaliptycznym świecie dotkniętym klątwą bliźniactwa dorośli rozdzielali dzieci już po urodzeniu, skazując Omegi na wygnanie i trudny los w odciętych wioskach i miastach, Alfom zapewniając zaś dostatek i zaszczyty szczęśliwego, spełnionego życia. Tylko Alfy mogły się rozmnażać, za każdym razem sprowadzając na świat bliźnięta – zupełnie różne, a jednak złączone ze sobą szczególną więzią. Kiedy umierało jedno z nich, od razu pociągało za sobą również swoją drugą połówkę. Na domiar złego Cass nie tylko przypadła rola Omegi, ale także wizjonerki, czyli osoby obdarzonej ogromną intuicją i wyobraźnią, zdolnej przewidywać przyszłość dzięki licznym wizjom pojawiającym się w snach. Tak szczególny dar miał jednak swoje konsekwencje.

Nie jestem pewna, kiedy pierwszy raz zdałam sobie sprawę z własnej odmienności, ale byłam wystarczająco duża, żeby wiedzieć, że muszę ją ukryć. (…) Sporo czasu zajęło mi uświadomienie sobie, że w moich snach było coś dziwnego. Regularność, z jaką śnił mi się Wybuch. To, że potrafiła przyśnić mi się burza, która rozpętywała się dopiero kolejnego wieczoru.

Do trzynastego roku życia Cass udało się oszukać system i pozostać z rodziną w wiosce Alf. Każdego dnia jej brat coraz bardziej się od niej oddalał, z mściwą złośliwością poszukując dowodów, że mimo niezdeformowanego ciała nie urodziła się Alfą. Udowodnienie, że Cass była Omegą, pozwalało mu wreszcie wkroczyć na upragnioną ścieżkę zdobywcy. Zdrada najbliższej osoby powinna mocniej zaboleć Cass, ale ona z ulgą się z tym pogodziła, a potem pozwoliła się napiętnować i odesłać do wioski Omeg. Tam przez kilka lat żyła w spokojnej nieświadomości tego, jak za sprawą Zacha zaczął zmieniać się ich już i tak zniszczony świat, dawno temu dotknięty Wybuchem. Ambicja jej bliźniaka sięgnęła tak daleko, że otworzyły się przed nim drzwi wielkiej polityki. Pod pseudonimem Reformator we współpracy z inną wizjonerką Omegą, zwaną Spowiedniczką, i dwójką młodych, ambitnych Alf: Prowodyrem i Panią Generał rozpoczął niezwykle okrutny i szczegółowy proces zamykania części Omeg w zbiornikach podtrzymujących tylko ich funkcje życiowe, a także prześladowania i skrupulatne katalogowanie reszty. Na drodze do całkowitego podporządkowania populacji Omeg stanął mu jednak ruch oporu, skupiający swoje największe siły na legendarnej Wyspie.

Kiedy Cass została porwana z wioski i zamknięta w ponurej warowni na rozkaz własnego brata, jeszcze nie zdawała sobie sprawy, że jej wizjonerskie umiejętności zmuszą ją do mozolnego poszukiwania Wyspy w nadziei, że tam wreszcie będzie mogła być wolna. Bycie wizjonerką od początku skazywało ją jednak na samotność, czego nie mógł zmienić nawet jej towarzysz podróży Kima i poznani sprzymierzeńcy. W końcu i tak wszystkie jej drogi musiały prowadzić do Zacha. Urodzeni razem, rozdzieleni przez przesądy i twarde reguły rządzące ich społeczeństwem być może nigdy nie nauczą się patrzeć w jedną stronę…

„Ogniste oczyszczenie” Franceski Haig jest książką specyficzną, przesyconą pewnego rodzaju marazmem, wywodzącym się z pesymistycznego przesłania skonstruowanego przez autorkę świata. I to właśnie ten świat gra główną rolę w jej powieści. Byłam pod wielkim wrażeniem tego, jak Haig szczegółowo i wręcz pedantycznie go opisuje. Sam pomysł podzielenia ludzi na Alfy i Omegi wydawał mi się bardzo oryginalny i frapujący i na przestrzeni rozwoju akcji autorka pozostała mu całkowicie wierna, zauroczona własną koncepcją. Z jednej strony to duża zaleta, a z drugiej wada. Jak wiadomo, kiedy w konstrukcji książki przeważa jeden aspekt, pozostałe są odsunięte w cień.

Autorce raczej nie przeszkadza brak wyraźnego charakteru jej bohaterki. Mimo pierwszoosobowej narracji Cass jest tylko bierną obserwatorką, prawdziwą Omegą z krwi i kości, podczas gdy jej mniej obecny w powieści brat jest siłą napędową całej fabuły. Zach działa, Cass poddaje się rozwojowi wydarzeń. Zach ryzykuje, Cass wybiera bezpieczeństwo, które zapewniają jej wizje, nawet jeśli są wyjątkowo przerażające. W tym zestawieniu jestem skłonna zaakceptować ją w roli głównej bohaterki – jej pochodzenie i społecznie przypisana rola tłumaczą bowiem brak silniejszych rysów osobowościowych. Błędem autorki było za to wybranie na jej towarzysza mężczyzny pozbawionego pamięci, co w powieści wiązało się również z jego przezroczystością. Kima i Cass nie są przez to idealną parą, choć Haig przekonuje nas do tego, dlaczego tak mocno ich losy się ze sobą połączyły. Na ich tle o wiele ciekawiej wypadają bohaterowie drugoplanowi – energiczny i pewny siebie Omega Kobziarz i wojownicza Zoe.

Francesca Haig urodziła się w Australii i tam też mieszka. Jej fascynacja przyrodą, widoczna w jej oddziałujących na zmysły opisach, pozwala przypuszczać, że bogata fauna i flora Australii także wpłynęły na ostateczny kształt jej debiutu. Chwilami nużąca brakiem zdecydowanego, narracyjnego lidera powieść wygrywa świetnie nakreślonym konceptem społecznym i unoszącą się nad nim toksyczną chmurą dystopii. Jak czytamy w jej definicji: „Dystopia przyjmuje pesymistyczny osąd zastanego świata, fantastyczna wizja jest zazwyczaj jego hiperboliczną konstatacją, negującą możliwość odmiany w przyszłości zastanego stanu rzeczy”.

„Ogniste przeznaczenie” w stu procentach spełnia wymagania gatunku i dlatego serdecznie polecam tę książkę wszystkim czytelnikom poszukującym w literaturze przejmującego realizmu.

Świadomość ta nabrała nagle ostrości niczym jego twarz wynurzająca się z toni zbiornika kilka miesięcy wcześniej. Zastanawiałam się czy – tak, jak wtedy gdy matka ostrzegała mnie przed Przechowalnią – wiedziałam o wszystkim od samego początku.

Magdalena Pioruńska

Wydawnictwo: Uroboros

Liczba stron: 432 strony

Data wydania: 2016

About the author
Magdalena Pioruńska
twórca i redaktor naczelna Szuflady, prezes Fundacji Szuflada. Koordynatorka paru literackich projektów w Opolu w tym Festiwalu Natchnienia, antologii magicznych opowiadań o Opolu, odpowiadała za blok literacki przy festiwalu Dni Fantastyki we Wrocławiu. Z wykształcenia politolog, dziennikarka, anglistka i literaturoznawczyni. Absolwentka Studium Literacko- Artystycznego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dotąd wydała książkę poświęconą rozpadowi Jugosławii, zbiór opowiadań fantasy "Opowieści z Zoa", a także jej tekst pojawił się w antologii fantasy: "Dziedzictwo gwiazd". Autorka powieści "Twierdza Kimerydu". W życiu wyznaje dwie proste prawdy: "Nikt ani nic poza Tobą samym nie może sprawić byś był szczęśliwy albo nieszczęśliwy" oraz "Wolność to stan umysłu."

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *