Chyba każdy człowiek w pewnym momencie życia pojmuje, że dorastając, traci jakąś część siebie. Zazwyczaj mu to nie przeszkadza, wmawia sobie bowiem, że po prostu dojrzewa, staje się mądrzejszy. Tylko czasem, gdy usiłuje odnaleźć coś, co kiedyś było dla niego piękne i fascynujące, staje bezradny wobec konfrontacji dziecięcych wspomnień z rzeczywistością. Różnicę w postrzeganiu tłumaczy sobie niedokładnym zapamiętaniem szczegółów lub zbyt długim czasem, którego upływ powoduje zniekształcenie pewnych spraw w pamięci. Tymczasem dzieci widzą świat po prostu inaczej, tak jakby żyły w innej rzeczywistości niż dorośli. I trudno powiedzieć, czy ubogacają go swą fantazją, czy też jest może na odwrót – ludzie dorośli tracą zdolność widzenia pewnych rzeczy, oczywistych dla każdego dziecka. Gdy po latach wracają do „krainy dzieciństwa”, przeżywają rozczarowanie. Bezkresna puszcza okazuje się wątłym zagajnikiem, tajemnicza góra – nieciekawym pagórkiem. I tak jest ze wszystkim. O tym właśnie opowiada powieść Neila Gaimana „Ocean na końcu drogi”.
Siedmioletni Neil mieszka z rodzicami i starszą siostrą. Zamknięty w sobie chłopiec nie ma przyjaciół ani nawet kolegów. Rodzice nie rozumieją go ani nie starają się zrozumieć, zajęci własnymi problemami. Siedmiolatek dużo czyta i pod wpływem lektury tworzy sobie własny obraz świata, którym nie dzieli się z nikim. Któregoś dnia sublokator rodziców kradnie ich samochód i popełnia w nim samobójstwo. Podczas gdy dorośli zajęci są czynnościami związanymi z tym wypadkiem, chłopca bierze pod opiekę jedenastoletnia dziewczynka z sąsiedztwa, Lettie, mieszkająca z matką i babką na ogromnej, zaniedbanej posiadłości. Tam właśnie Neil odkrywa, że wiele rzeczy wygląda inaczej, niż twierdzą jego rodzice, i staje się świadkiem niezwykłych wydarzeń. Niestety, przez nieuwagę ściąga za sobą do domu istotę bardzo groźną, której rzeczywistą tożsamość zna tylko on…
Książkę Neila Gaimana można potraktować dwojako – albo jako opowieść fantasy, albo też jako zapis chłopięcych fantazji, wspominanych po latach przez dorosłego mężczyznę. Ci, którzy ich nie zapominają, wiedzą, że kiedyś wszystko widzieli inaczej i otoczenie było dla nich czymś innym niż na przykład dla ich rodziców. Pamiętają, że mieszkająca pod łóżkiem czarownica była tak samo rzeczywista jak krzesło czy kot, a pluszowy miś mówił ludzkim głosem. Można rozpatrywać powieść Gaimana pod tym właśnie kątem, a wtedy staje się ona zapisem swoistej „podróży sentymentalnej” człowieka w średnim wieku. Można też tłumaczyć ją sobie wprost, traktując jako ostrzeżenie przed mrocznymi siłami. To już zależy od czytelnika, choć warto mieć coś na uwadze: używając mickiewiczowskiej przenośni, tę książkę trzeba czytać sercem, nie zaś „mędrca szkiełkiem i okiem”.
„Ocean na końcu drogi” to raczej poetycka impresja niż typowa powieść. Trudno byłoby określić, do kogo jest tak naprawdę adresowana – myślę, że do każdego, kto dorastając, zachował choć trochę dziecięcej wrażliwości. Na pewno ktoś taki odnajdzie w tej książce własne zapomniane lęki i krajobrazy dzieciństwa, które jakoś umknęły mu z pamięci, gdy dorastał. Na niejednej twarzy wywoła ona nostalgiczny uśmiech i nieokreśloną tęsknotę za czymś utraconym dawno temu. Odstawi ją na półkę, by później znowu szukać na jej stronach tego, czego z perspektywy czasu nawet nie umie nazwać. „Ocean na końcu drogi” to książka, którą czyta się jednym tchem, ale po zakończeniu lektury lepiej mieć ją na podorędziu, gdyż będzie się do niej wracać, być może już po kilku dniach.
Luiza „Eviva” Dobrzyńska
Ocena: 5/5
Tytuł: Ocean na końcu drogi
Autor: Neil Gaiman
Okładka: twarda
Ilość stron: 215
Wydawnictwo: MAG
