Jeffrey Eugenides skradł moje serce powieścią „Middlesex”, a potem jeszcze dwiema („Przekleństwami niewinności” oraz „Intrygą małżeńską”). Każda z nich to perełka literacka, niezwykle intensywne i intymne przeżycie. Tym razem jednak pisarz porzucił dłuższą formę na rzecz opowiadań. „Nowy dowód” to zbiór dziesięciu miniatur, w których głównymi bohaterami są mężczyźni w różnym wieku, z różnymi problemami, ale wspólnym mianownikiem postaci jest znalezienie się gdzieś pomiędzy. Wyjątek stanowi tekst otwierający książkę, opowiadający o przyjaźni dwóch kobiet.
To „pomiędzy”, w którym znajdują się bohaterowie pozostałych dziewięciu opowiadań, jest potraktowane szeroko. Dla Mitchella z mojego ulubionego utworu „Poczta lotnicza” to przestrzeń pomiędzy jawą a snem, życiem a śmiercią, dla Kendalla z „Wielkiego eksperymentu” – decyzja o oszustwie, ta chwila przed jej podjęciem. To także czas pomiędzy byciem singlem a ojcem, mężem a kochankiem. Egzystencja „pomiędzy” nie może być zbyt długa, zmusza do wyboru, którego niektórzy z bohaterów będą żałować.
Pisarz dotyka tematów uniwersalnych: śmierci, starości, seksualności, niespełnionych ambicji. Jednym z najbardziej poruszających współczesne problemy jest opowiadanie tytułowe. Jego bohater to wykładowca – fizyk, który uwiedziony przez studentkę wpada w kłopoty. Eugenides jednak pokazuje dwie strony sytuacji – pozornie tylko koncentruje się na bohaterze, który zauroczony zainteresowaniem ze strony zdecydowanie młodszej dziewczyny proponuje jej seks. Pozwala nam zobaczyć też jej historię – hinduskiej nastolatki, której rodzina chce zaaranżować małżeństwo, a utrata dziewictwa wydaje jej się najlepszym wyjściem z tej sytuacji.
Ta właśnie wyjątkowa umiejętność opowiedzenia historii bez oceniania, ale jednocześnie z ogromną empatią wobec postaci, jest największą zaletą prozy pisarza. Stawiani w sytuacjach trudnych bohaterowie, zmuszeni do podjęcia decyzji, dokonują często nie najlepszego wyboru. My natomiast ich nie pouczamy wewnętrznie, raczej współczujemy im, smucimy się za nich.
Eugenides udowodnił tym zbiorem, że świetnie radzi sobie również z krótką formą, która jest przecież niezwykle wymagająca. Na niewielkiej liczbie stron należy wzbudzić zainteresowanie czytelnika, wciągnąć go i zostawić z pewnym niedosytem, który zmusi refleksji i przemyśleń. W „Nowym dowodzie” nie ma ani jednego niepotrzebnego zdania czy rozwleczonego akapitu. Narracja bardzo szybko pozwala nam identyfikować się z bohaterami. Od początku do końca autor trzyma nas w ryzach. I choć teksty te pochodzą z różnych lat, wszystkie wydają się aktualne.
Tytuł: „Nowy dowód”
Autor: Jeffrey Eugenides
Przekład: Witold Kurylak
Wydawnictwo Sonia Draga
Data wydania: maj 2018
