Nocne wiedźmy na wojnie z lotnikami Hitlera – Luba Winogradowa

nocne_wied_my„Nocne wiedźmy na wojnie z lotnikami Hitlera” Luby Winogradowej to opowieść o mało znanej historii kobiet lotniczek walczących w szeregach Armii Czerwonej w jedynym w czasie II wojny światowej kobiecym pułku lotniczym. W tym jednym przypadku kobietom, a właściwie młodym dziewczynom – amatorkom rozwijającej się awiacji lub pilotom cywilnym – powierzono rolę tradycyjnie zarezerwowaną dla mężczyzn. Tradycyjnie bowiem kobiety nie walczyły na pierwszej linii frontu, lecz pełniły funkcje pomocnicze: sanitariuszek, łączniczek albo telegrafistek.

Autorka, korzystając z bogatej bazy źródłowej oraz wspomnień weteranów i weteranek, odkryła ciekawą genealogię powstania kobiecego pułku. Pomysłodawczynią i twórczynią tej jednostki była słynna międzywojenna lotniczka radziecka Marina Raskowa. Z odtajnionych postradzieckich archiwów wynika, że przed wojną była aktywną agentką NKWD, denuncjującą lotników i awiatorów. Można więc pokusić się o stwierdzenie, że Raskowa była współwinna katastrofalnemu stanowi radzieckiego lotnictwa wojskowego w momencie ataku Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 roku. Winogradowa opisuje bardzo dokładnie chaos, błędy w dowodzeniu i rozprzężenie w Armii Czerwonej, które kosztowało życie setek tysięcy ludzi i którym Niemcy częściowo zawdzięczali swoje błyskawiczne zwycięstwa. Nie omawiając tu kwestii historycznych, opisanych w wielu innych pracach, należy jednak podkreślić, że Winogradowej udało się uchwycić ten przedziwny patriotyczny zryw sterroryzowanego przez totalitaryzm społeczeństwa, który pozwolił potem na budowę zmanipulowanej mitologii Wielkiej Wojny Ojczyźnianej.

W ogóle groźny cień stalinowskiego totalitaryzmu przewija się przez całą książkę. Oficerowie polityczni będący zwykłymi szpiclami, czytający korespondencję i dzienniki młodych dziewczyn, które bez wahania zgłosiły się do służby na przestarzałych samolotach; wysyłanie do łagrów żołnierzy, którzy mieli pecha dostać się do niemieckiej niewoli; korzystanie w przemyśle zbrojeniowym z niewolniczej pracy uciekinierów z terenów okupowanych. Obraz mroczny, przejmujący i przerażający. I nie są w stanie przykryć go przejawy bohaterstwa i idealizmu młodych ludzi, którzy stanęli w obronie zagrożonego podbojem i całkowitym zniszczeniem kraju.

Polskiemu czytelnikowi czyta się tę książkę z pewną trudnością. Winne są tu nie tylko historyczne resentymenty i stereotypy otaczające Armię Czerwoną i jej żołnierzy – dochodzi tu także do niemal automatycznego porównania z młodymi kobietami walczącymi w polskich organizacjach podziemnych. Istotniejsze jest jednak zwrócenie uwagi na podobieństwa. Wszystkie opisane w książce dziewczyny, z których większość miała nie dożyć końca wojny, starały się żyć normalnie. Dokonywały cudów, by w tych warunkach ładnie wyglądać; starały się również pielęgnować swoje przedwojenne zainteresowania. Zdobywały się nawet na małe prywatne bunty, dając tym dowód ogromnej odwagi cywilnej. Autorka wspomina także, choć dość oględnie, o zjawisku przemocy seksualnej wobec kobiet żołnierzy. Było to dla nich twarde życie, pełne niebezpieczeństw nie tylko ze strony wroga. Codzienne życie w czasach końca znanego świata, historia niechcianego dojrzewania, dorastania do śmierci własnej i cudzej, z czym pilotki radziły sobie w sposób wyraźnie odmienny od mężczyzn. Nie było wśród nich wybuchów agresji, nadużywania alkoholu, niesubordynacji. Książka Winogradowej to wojna widziana kobiecymi oczami i w wielu odsłonach opowiedziana słowami samych lotniczek. Wtedy dopiero obraz okrucieństw popełnianych przez obie walczące strony, bezsensowności wojny i walki o zachowanie swojego człowieczeństwa w warunkach kompletnego załamania norm cywilizacyjnych, staje się kompletny i bezlitosny. II wojna światowa była piekłem, a bohaterki Winogradowej znalazły się niemal w jego ostatnim kręgu.

Autorka: Luba Winogradowa

Tytuł: Nocne wiedźmy na wojnie z lotnikami Hitlera

Przełożyła: Agnieszka Sowińska

Wydawnictwo: Czarne

Data wydania: 31 sierpnia 2016

About the author
Ewa Glubińska
historyczka, feministka, wielbicielka herstories pisanych przez życie i tych fikcyjnych również

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *