„Najlepsze buty na świecie” Michała Olszewskiego to zbiór reportaży z lat 2004-2014. Są one zapisem nie tylko „ludzkich dramatów”, jak deklaruje autor, lecz także zmiany, stagnacji lub kontynuacji. Zawarte w tomie teksty można zaklasyfikować jako reportaże społeczne, choć określenie to nie oddaje w pełni ich specyficznego charakteru. Ich bohaterowie zmagają się z rzeczywistością, konsekwencjami przeszłości, historyczną pamięcią. To wszystko można oceniać w kategoriach polskiej odmienności. Jaki hymn szkolny powinny śpiewać dzieci w szkole podstawowej, zlokalizowanej w miejscu najbardziej morderczego obozu koncentracyjnego w dziejach ludzkości? Kto powinien zapewniać opiekę byłym więźniom? Jak pracować przy konserwacji artefaktów pozostałych po ludziach zgładzonych w komorach gazowych? Jak wypromować pozytywny wizerunek miasta, które całej Europie znane jest pod nazwą Auschwitz, nie kojarzy się zaś z nazwą Oświęcim, którą napotkać można w średniowiecznych kronikach? To są problemy, z jakimi nie muszą mierzyć się mieszkańcy spokojnego Zachodu. To opowieści o naszej polskiej traumie zbiorowej, obciążeniu złą pamięcią i zbrodnią, – jej skutki wciąż trwają, a śladów nie da się zatrzeć nigdy. Świadomość bolesnej nieobecności, którą trudno upamiętnić, nadać jej sens i kształt.
Drugą grupę tworzą reportaże o niełatwej transformacji, boleśnie przeżywanej przez lokalne społeczności. Przemiany cywilizacyjne i modernizacja, które potrafią zabijać, skłócać całe społeczności, ale ich brak skazuje te społeczności na stopniowy uwiąd i wieczny zastój. Dylematy współczesności, których nikt nie potrafi rozwiązać. Wpływają one nie tylko na kształt przestrzeni, ekologię, ale także na stosunki międzyludzkie, przyjacielskie i rodzinne. Olszewski portretuje rzeczywistość dynamiczną i zmienną, jej przyszłego kształtu nikt nie jest w stanie przewidzieć.
Trzecią grupę tekstów tworzą narracje o osobach wykluczonych. Do osób tych należa: więźniowie, kobiety przebywające w przytuliskach chroniących je przed przemocą domową, ofiary molestowania seksualnego, narkomani. Bohaterowie, którzy wypadli z normalnego społecznego życia, zmarginalizowani i w wielu wypadkach opuszczeni przez otoczenie. Ci, którzy starają się im pomóc, są w mniejszości. To zapis ludzkich dramatów, na jakie większość z nas przymknęła oczy. „Katalog dramatów (…), roszczeń, słabości” – stwierdza sam autor. Przez te historie przebija gorycz i świadomość porażki.
Michałowi Olszewskiemu udało się napisać specyficzny przewodnik po współczesnej Polsce, po polskiej pamięci, mentalności, naszych sukcesach i porażkach. Niezwykłe historie, które czekały tuż za rogiem na kogoś, kto chciał je opowiedzieć.
Autor: Michał Olszewski
Tytuł: Najlepsze buty na świecie
Wydawnictwo: Czarne
Data wydania: 18 listopada 2014
Liczba stron: 256
