Wszyscy boimy się utraty pamięci – zapomnienia tych ważnych, ale i drobnych wydarzeń ze swojego życia. Nick Cave z tego strachu stworzył swego rodzaju muzeum własnej biografii, z filmami, zdjęciami i pamiątkami z przeszłości. Magdalena Tulli opisała taką utratę, która spotkała jej matkę („Włoskie szpilki”), a Julianne Moore odebrała ostatnio Oscara za rolę w filmie „Motyl. Still Alice”, w którym zagrała zapadającą na Alzheimera językoznawczynię. Literatura świetnie radzi sobie z zachowaniem pamięci, utrwalając na swych kartach przemijanie. „Najdroższa” Wandy Żółcińskiej to właśnie taka narracja o pamiętaniu codzienności, ale przede wszystkim o relacji córki z matką, która traci kontakt z rzeczywistością.
Powieść ta to monolog współczesnej trzydziestokilkuletniej kobiety, złożony z uchwyconych w słowa przeżyć, strachów i rozterek. Protagonistka żyje w zawieszeniu, które obejmuje każdy aspekt jej egzystencji. Po pierwsze jest wypalona pracą, w której przytłacza ją nadmiar obowiązków. Po drugie dryfuje między dwoma mężczyznami, nie mogąc zdecydować się na bycie z którymś z nich. Po trzecie zaś – nie daje jej spokoju relacja z wymagającą opieki matką. Ona (pisana zawsze wielka literą) traci bowiem pamięć i rozeznanie w rzeczywistości. Córka staje się więc jej kołem ratunkowym, niepozwalającym utonąć w nieświadomości. Bohaterka „Najdroższej” jest zmęczona opieką nad matką, tą wielka odpowiedzialnością. Szuka więc mężczyzny, który miałby pełnić funkcję jej opiekuna, anioła stróża. Wydaje jej się, że nie jest na tyle silna, by sama decydować o swoim życiu, by dać radę.
I to ją właśnie gubi – ta niepewność. Miota się pomiędzy ramionami mężczyzn, nie je, wpada w depresję. Żółcińska z detalami opisała pogrążanie się w samej sobie, we własnej rozpaczy, ale i ucieczkę od siebie w poszukiwaniu tożsamości. Podmiotowość bohaterce ma jednak nadać ktoś inny. I w tę pułapkę wpada także sama autorka, która kończy powieść dość stereotypowo – szczęście kobiecie może dać tylko macierzyństwo i bycie z mężczyzną. Potworny i przytłaczający trójkąt: kobieta – mężczyźni – matka, został zamieniony na: kobieta – mężczyzna – dziecko.
Żółcińska świetnie natomiast opisała bolączki współczesnej kobiety, pokazując ich szeroki wachlarz. Jej język, stojący na granicy z poezją, pozwala zagłębić się w wewnętrzny świat bohaterki. Autorka przy pomocy słów utrwala codzienność, unika zapomnienia: chwil, przeżyć, przedmiotów.
Tytuł: Najdroższa
Autorka: Wanda Żółcińska
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Data wydania: styczeń 2015
