Slavoj Žižek jest postacią o tak nieoczywistych elementach biografii, jak szalony jest miks tematów, które porusza w swoich tekstach. Z jednej strony bowiem jest to jeden z największych współczesnych myślicieli, profesor, komentator myśli francuskiego psychoanalityka Jacques’a Lacana. Z drugiej jednak ma na swoim koncie scenariusz do filmu dokumentalnego pt. „Zboczona historia kina”, w którym też zagrał. Doczekał się także sobie poświęconego obrazu – „Žižek” (2005 r.) Wielokrotnie udowadniał (i wciąż to czyni), że kino i filozofia, psychoanaliza czy socjologia mają ze sobą wiele wspólnego.
Žižek po raz kolejny zabiera nas w podróż w swój świat. Świat, w którym nasza obecność niemożliwa jest bez ukończenia podstawowego choćby kursu krytyki kultury i filozofii. „Metastazy rozkoszy. Sześć esejów o kobietach i przyczynowości” to lektura wymagająca, ale i porywająca… Lacan, Hegel, Derrida, Deleuze, a tuż obok: Lynch, Freud, Hitchcock, Spielberg, Szekspir. Žižek ponownie udowadnia, że kultura popularna świetnie nadaje się do odczytania z pozycji akademickiej.
W pierwszej części swojej książki autor zajmuje się kwestią przemocy na tle politycznym i ideologicznym. W drugiej zaś – stawia w centrum swoich rozważań o współczesnej sztuce i ideologii kobietę. Dla mnie najbardziej interesującymi esejami są oczywiście te z drugiej części. Każdy fan i każda fanka filmów Lyncha znajdzie tu fascynujące rozważania na temat żeńskich bohaterek jego obrazów. Žižek analizuje dzieła reżysera, wpisując je zarówno w kontekst socjologiczny, jak i filozoficzny czy feministyczny. Przygląda się filmom i poddaje głębokiej analizie kulturowej.
Niezwykle ciekawy jest esej dotyczący jednego z największych antyfeminitsów – Ottona Weiningera. Ten filozof, autor „Płci i charakteru”, popełnił samobójstwo w wieku dwudziestu czterech lat i – jak zauważa Žižek – wypowiedział w swym dziele słowa i tezy, które przez setki lat pojawiały się w codziennych rozmowach miedzy mężczyznami. Nie będę tu streszczać seksistowskich i mizoginicznych teorii Weiningera (kto ciekaw, nich przeczyta jego „dzieło”), ale chcę zwrócić uwagę na niezwykle celne odwrócenie przez Žižka przesłania tej rozprawy. Žižek bowiem dekonstruuje mizoginizm Weiningera, wskazując punkt po punkcie wnioski, które pokazują, jak słabego mężczyznę opisuje (wbrew sobie) Weininger. Jest to fascynująca wycieczka intelektualna – warta wcześniejszego zapoznania się z „Płcią i charakterem”.
Leibnitz i Lynch, Kieślowski i Freud, Poe i Hegel – pary nieoczywiste, ale nie w przypadku takiej osoby jak Slavoj Žižek. Autor w pasjonujący sposób łączy to, co „wysokie” z tym, co „niskie”. Wywiad z samym sobą na końcu książki to jak postawienie kropki nad i, ale także nagroda dla czytelniczek i czytelników za towarzyszenie autorowi w jego filozoficznych i kulturowych rozważaniach.
Anna Godzińska
Tytuł: Metastazy rozkoszy. Sześć esejów o kobietach i przyczynowości
Autor: Slavoj Žižek
Przełożył: Marek J. Mosakowski
Wydawnictwo: Krytyka Polityczna
Liczba stron: 328
Premiera: 05 września 2013
