Alkoholizm – plaga naszych czasów, choroba cywilizacyjna, uzależnienie. Jakkolwiek by go nazwać, stanowi nie lada problem, gdyż jest powodem rozpadu rodzin, zrywania relacji międzyludzkich, degradacji człowieka. Często widząc uzależnionego od wódki czy innych napojów wysokoprocentowych, nie dostrzegamy prawdziwej tragedii, jaka kryje się za tym uzależnieniem. Bo alkoholizm dotyka nie tylko pijącego, ale również jego najbliższych. Poza literaturą specjalistyczną powstają książki społeczno-obyczajowe poruszające tę kwestię. I choć temat nie jest lekki i prosty, pisarze coraz częściej zabierają głos, wskazując na problem, którego zdarza nam się celowo nie dostrzegać.
Anna Piecyk pokazała życie kilku osób w jakimś stopniu dotkniętych chorobą alkoholową. Historia Grażynki i Rysia to przykład oddziaływania uzależnienia rodziców na dzieci. Mimo pojawiających się zarzutów o brak autentyczności Annie Piecyk doskonale udało się pokazać psychikę kilkulatka, który dużo widzi, choć jeszcze mało rozumie. Pisarka wyposażyła najmłodszych bohaterów w charakterystyczny dla ofiar alkoholizmu rys. Dzieci czują się winne sytuacji domowej, stają się łatwym obiektem do wyładowywania frustracji przez pijanego rodzica i tego drugiego, który nie może uporać się z bezsilnością. Grażynka szczególnie przejawia silną potrzebę bliskości i czułości, Rysio – bezbrzeżną samotność i walkę o akceptację. Rodzeństwo wartościuje świat na podstawie relacji z dorosłymi.
Autorka doskonale poprowadziła narrację. Całkowicie oddała głos swoim postaciom. Każde z dzieci przedstawia własny świat, określa sposób, w jaki go postrzega, zaznacza swoją rolę w nim, komentuje i analizuje zdarzenia. Kolejne rozdziały przynoszą skok w przyszłość bohaterów – etap dzieciństwa jest za nimi, wkraczają w dorosłość, zmagając się z chorobą rodziców. Marzą, planują, deklarują obranie „normalnej”, zdrowej ścieżki życiowej. Za punkt honoru stawiają sobie bycie idealnym rodzicem, przeciwieństwem własnych.
Anna Piecyk zapala czerwone światło, ostrzega, prezentuje możliwe (ba, całkiem realne) scenariusze życia w rodzinie dotkniętej alkoholizmem. Zwraca uwagę nie na samego alkoholika, lecz na jego otoczenie, na najbliższych, na tych najbardziej niewinnych. Pokazuje także długi proces popadania w chorobę, różnej jej oblicza.
Jednak skupiając się wyłącznie na przesłaniu i treści, mocno krzywdzi się tę książkę. Ma ona wiele zalet, które czytelnicy pomijają w swoich opiniach. Całkiem niezłe rozwiązanie konstrukcji powieści pozwala nam śledzić uwięzionych w matni bohaterów – walczących oraz przegranych. Niemal krok po kroku obserwujemy, jak choroba ich pogrąża. Jednym z największych plusów „Matni” jest ukazanie problemu od wewnątrz. Mocno zindywidualizowana narracja spełnia jeszcze jedną ważną rolę – wywołuje lawinę potężnych emocji. Ta książka jest brutalnie szczera. Mimo iż może szokować, nie jest jednak przejaskrawiona. Bo to przecież nie fabuła szokuje, to wstrząsa nami życie (współ)uzależnionych, których tak wielu spotykamy (a może raczej mijamy?) na naszej drodze. Od książek tego typu nie wymaga się bardzo wysokiego poziomu artystycznego, bo nie w tym celu zostały napisane. Ale Annie Piecyk nie można odmówić dbałości o styl, który prezentuje się tu dość poprawnie.
Kinga Młynarska
Ocena: 3,5/5
1. Tytuł: Matnia
2. Autor: Anna Piecyk
3. Okładka: miękka
4. Liczba stron: 182
5. Data wydania: 2013
6. Wydawnictwo: Oficynka
