„Legenda o samobójstwie” Davida Vanna to debiut podwójny – pisarski i wydawniczy. Nowo powstałe Wydawnictwo Pauza na swoją pierwszą książkę wybrało tekst wyjątkowy – zbiór opowiadań, które dotykają trudnego tematu samobójstwa ojca. W miniaturach tych – czytanych i odbieranych jako całość, w określonej przez autora kolejności – pisarz przygląda się temu traumatycznemu wydarzeniu z wielu stron, nawet w wersji hipotetycznej. W recepcji tej powieści niezwykle istotny jest wątek autobiograficzny – ojciec autora zastrzelił się, gdy ten odmówił mu osiedlenia się na Alasce.
Kilka krótkich tekstów stawia w centrum przede wszystkim chłopca – Roya, który wraz z matką i siostrą musi poradzić sobie z codziennością po śmierci ojca. Dłuższa nowela opowiada zaś o wspólnej męskiej wyprawie syna z tatą w celu poznania się wzajemnie, próbie życia sam na sam z dziką przyrodą. Tam rozgrywa się tragedia, w której kwestia samobójstwa pokazana jest z odmiennej strony.
Vann prowadzi narrację bardzo spokojnie. Wszechobecne ryby, nieme towarzyszki życia głównego bohatera, wydają się nadawać rytm opowieści. Powoli poznajemy więc przeszłość rodziny Roya – małżeństwo jego rodziców, zdrady, niespełnienia, podejmowanie złych decyzji. Narrator przygląda się życiu ojca, próbując niejako zrozumieć, co doprowadziło go do tej strasznej decyzji. Nie znajduje oczywiście odpowiedzi, bo nitek prowadzących do rozwiązania zagadki jest zbyt wiele, a większość z nich splątana, nieoczywista.
Jednym z ważniejszych wątków, na których koncentruje się Roy, są relacje ojca z kobietami. Najpierw przygląda się jego pierwszemu małżeństwu, potem drugiemu, spotyka się z dawną kochanką. Konstatacja jest dość smutna dla mężczyzn – to bowiem kobiety jawią się jako empatyczne, cierpliwe, a mężczyźni to egocentrycy pragnący tylko zaspokoić swoje pragnienia, pokazujący zewnętrzną twardość, w środku jednak słabi. Ojciec płacze nocami, jęczy, wydzwania do byłej żony, nie radzi sobie.
„Legenda o samobójstwie” nie ma ani jednego zbędnego zdania. Daleka jest od tkliwości, niepotrzebnego użalania się nad przeszłością. Jest to tekst przemyślany od początku do końca. Jego lektura to niezwykłe doświadczenie, w którym przeżywamy skrajne emocje. Autor z jednej strony zaprasza nas do niezwykle osobistego świata, z drugiej jednak (opowiadanie „Wyspa Sukkwan”) gra z nami, pokazując, że to wszystko jest tylko (aż!) literaturą.
Wydawnictwo Pauza, wybierając zbiór Vanna na swój debiut, ustawiła sobie wysoko poprzeczkę. Mam nadzieję, że to przede wszystkim zapowiedź znakomitych książek, które będziemy mogli przeczytać.
Tytuł: „Legenda o samobójstwie”
Autor: David Vann
Przekład: Dobromiła Jankowska
Wydawnictwo: Pauza
Premiera: 17 stycznia 2018
