„Jak kolos będziesz górować nad swoim losem, pokonasz go siłą własnej woli. Kochany mój, takim Cię widzę: jesteś silny i niezłomny” (s. 191) – takie słowa kieruje Siv do swojego ukochanego, osadzonego w więzieniu za spowodowanie śmierci w czasie bójki ulicznej. Brage Bragesson – główny bohater książki „Kolos” Finna Alnaesa ma 28 lat, jest wielkim miłośnikiem gór i literatury. Nie jest to jednak opowieść o losie jednego człowieka, o jego szalonych przygodach i wielkich zmaganiach. Ta obszerna (555 stron) powieść to przede wszystkim narracja o człowieku, jego moralności i o świecie, który jest brutalny i nie daje szczęścia. Miłość stanowi jedyne ocalenie.
Historia zaczyna się w 1954 roku, kiedy Brage postanawia zaciągnąć się na statek. Opuszcza swoją ukochaną, choć wie, że do niej wróci i już zawsze będą razem. Podczas krótkiego przystanku w Amsterdamie udaje się do dzielnicy Czerwonych Latarni. Nie opuszcza go dziwne przeczucie, że zdarzy się coś złego. I nie myli się – wdaje się bowiem w bójkę z kilkoma mężczyznami, jeden z nich umiera.
W kolejnej części książki autor przenosi nas na salę sądową, gdzie jesteśmy świadkami przesłuchania bohatera. Jego zeznania, jak również słowa świadków wskazują jednoznaczne na obecność „tego dziewiątego” – kogoś, kogo Bragesson chroni?, ukrywa? Niezwykle ciekawymi momentami w tym fragmencie powieści są rozmowy oskarżonego z adwokatem – Borovicem. Ten Żyd, który przeżył piekło obozów koncentracyjnych, uczy swojego klienta nowego zrozumienia pojęć: winy, kary, ofiary. To on daje mu lekcje chęci do życia, nadziei, wiary. Borovic zostanie przy Brage do końca, będzie jego wiernym przyjacielem, mentorem, ojcem.
Wyjście z więzienia nie daje szczęścia. Informacja o prawdopodobnej śmierci Siv, która zaginęła podczas wyprawy w góry, rujnuje życie bohatera. Marzenia o wspólnym życiu ustępują depresji, a później każą ruszać na poszukiwanie ciała ukochanej. Ta część powieści – dziejąca się w górach, gdzie Bragesson stoi oko w oko ze swoimi słabościami, lękami – jest najbardziej wstrząsająca. Alnaes znakomicie opisuje balansowanie na granicy chęci zemsty i wybaczenia. Myśli, jakie towarzyszą protagoniście w czasie burzy śnieżnej, stanowią niezwykły zapis ludzkiej świadomości w obliczu nieszczęścia, poczucia krzywdy i strachu.
„Kolos” to narracja o miłości, ale nie tylko tej romantycznej, także miłości do ludzi w ogóle. Górowanie nad innymi, bycie silnym to przede wszystkim wybaczanie – to czyni człowiekiem. Powieść – opublikowana w Polsce 50 lat po norweskiej premierze – wciąż jest zadziwiająco aktualna jako traktat o ludzkim losie.
Tytuł: Kolos
Autor: Finn Alnaes
Tłumaczenie: Józef Giebułtowicz
Wydawnictwo: Wielka Litera
Premiera: 29 kwietnia 2015
