Współcześnie przeszłość pokazywana jest poprzez różnorodne formy środków przekazu czy media, nad którymi władzę trzyma przede wszystkim kultura popularna. Historia opowiedziana w filmie bądź komiksie staje się często bliższa jej odbiorcom, a najnowsze technologie pozwalają jeszcze bardziej zbliżyć nas do czasów minionych. Szczególnie widoczne jest to w ostatnich latach, gdy niektóre wydarzenia historyczne, opowiedziane w wersji popkulturowej, dalekie w swej narracji od szkolnej nudy, stają się niezwykle atrakcyjne dla współczesnej młodzieży. „Historia w wersji popularnej” pod redakcją Izabeli Kowalczyk i Izoldy Kiec to zbiór tekstów dotyczących właśnie przedstawiania przeszłości za pomocą nowych środków, obecności pamięci w nowym, technologicznym świecie.
Tom podzielony jest na trzy części: „Historia w obrazie, dźwięku i słowie”, „Pamięć i tożsamość” oraz „Historie niekonwencjonalne”. Pierwsza z nich zawiera artykuły poświęcone zjawiskom kulturowym, zawłaszczającym tematy historyczne poprzez szukanie w nich inspiracji. Jest tu więc między innymi znakomity tekst Katarzyny Florenckiej o współczesnych serialach historycznych, Izoldy Kiec o książce Agnieszki Osieckiej czy „Retromania we współczesnej muzyce popularnej” Marka Jezińskiego. Druga część dotyczy tego, co dziś jest niezwykle widoczne – polityki historycznej państwa. Badacze przyglądają się jej kształtowaniu z różnych perspektyw – indywidulanych i zbiorowych. Znakomity tekst Izabeli Kowalczyk pokazuje na przykładzie Muzeum Powstania Warszawskiego, jak prezentowana w nim historia wpisuje się w konstruowanie zbiorowej pamięci narodu, jak buduje mit. W tym rozdziale znajdziemy także niezwykle interesujący artykuł Agnieszki Daukszy, o przywracaniu pamięci kobietom w przestrzeni miasta, czyli o krakowskich przedsięwzięciach społeczno-artystycznych. Ostatnia część tomu poświęcona jest rekonstrukcji wydarzeń z przeszłości oraz nowej prozie historycznej, a także archeologii wobec kultury popularnej.
„Historia w wersji popularnej” na różne sposoby i poprzez odmienne metodologie pokazuje, jak kultura popularna kształtuje nasze wyobrażenie o przeszłości. Wskazuje także na problemy wynikające z relacji między historią (rzeczywistością, faktami) a fikcją, a także pamięcią. Wszyscy jesteśmy uwikłani w przeszłość, ale również w narrację o niej, skażeni ideologicznie – z prawej i lewej strony naszej sceny politycznej. Autorki i autorzy tekstów z tego tomu zajęli się więc sposobem przedstawiania historii nie tylko w różnych środkach przekazu czy mediach, ale także rodzajem narracji o niej. Znajdziemy tu teksty dotyczące rodzimych zagadnień (m.in. o ukrywaniu polskiego antysemityzmu w serialu „Sprawiedliwi” czy wpływie sieciowych archiwów o PRL na naszą pamięć o przeszłości), ale i wykraczające tematycznie poza nasze granice (np. „Rewizje historyczne we współczesnej powieści indiańskiej”).
Tom „Historia w wersji popularnej” stanowi znakomity pretekst do refleksji nad naszą pamięcią oraz jej uwikłaniem w ideologię, popkulturę czy pamięć zbiorową.
Anna Godzińska
Tytuł: „Historia w wersji popularnej”
Redakcja: Izabela Kowalczyk, Izolda Kiec
Wydawnictwo Naukowe Katedra
