Ayaan Hirsi Ali po raz kolejny – po „Niewiernej i „Nomadce” – wzbudza kontrowersje swoim tekstem. Ta pochodząca z Somalii i mieszkająca w Holandii działaczka, wykładowczyni i dziennikarka swoimi wypowiedziami budzi konsternację z wielu stron – jej tezy dotyczące islamu są ostre niczym brzytwa. „Heretyczka” jednak nie wystawia jedynie złej opinii tej religii, ale wskazuje sposoby naprawy, nawołuje do reformacji.
Tezą przewodnią książki jest stwierdzenie, że islam nie zmienił się w żaden sposób od VII wieku i wymaga reformacji podobnej do tej przeprowadzonej przez Lutra w chrześcijaństwie. Ali wskazuje na trzy grupy muzułmanów, z których pierwsza, choć najmniej liczna, rozrasta się coraz szybciej i coraz mocniej decyduje o losach świata (Państwo Islamskie, Boko Harum). Autorka przytacza nie tylko mnóstwo koranicznych wersetów, wskazujących na islam jako religię przemocy i wojny, ale także bombarduje faktami, opisuje wydarzenia. Znalazły się tutaj i takie głośne sprawy jak atak na redakcję „Charlie Hebdo”, i nie tak mocno skupiające uwagę opinii publicznej, ale porażające, wciąż zdarzające się kamieniowania. Autorka przedstawia nam także prawo funkcjonujące na terenach zamieszkałych przez muzułmanów. Wszystko to układa się w dość przerażającą całość.
Trudno nie zgodzić się z Ali w kwestii dotyczących nieprzestrzegania praw człowieka przez państwa muzułmańskie – powszechnie wiadomo, jaka jest sytuacja kobiet czy osób homoseksualnych w takich krajach jak Jemen czy Arabia Saudyjska.Oddzielamy to jednak od poglądów „zwykłych” muzułmanów. Autorka mówizdecydowane „nie” takiej postawie – islam jako zbiór zasad opiera się właśnie na braku szacunku do życia osób porzucających religię, czyli nieprzestrzegających wskazówek sprzed kilkuset lat. Takie naświetlenie tego zagadnienia nasuwa pytanie o granice naszej tolerancji i poprawności politycznej, o przyzwolenie na milczenie świata i niewtrącanie się w obcą tradycję.
Ali często odwołuje się do chrześcijaństwa, stawia je w kontrze do islamu, chwali. To jednak fragmenty, które wywołują u mnie sprzeciw. Chrześcijaństwo jako zbiór wyznań nie stanowi spójnej religii, charakteryzującej się takim samym sposobem interpretowania świata, działania w nim. Tu też znajdziemy fanatyków zabijających w imię Boga, uważających kobiety za istoty niższe, rasistów i ksenofobów.
„Heretyczka” na pewno zmusza do refleksji, która jest tym bardziej istotna dziś, gdy u bram Europy stoją uchodźcy. Nie ma tu jednak dobrej odpowiedzi, gdy z jednej strony straszy się nas nadchodzącymi zmianami, a z drugiej nie da się zamknąć oczu na cierpienie uciekających przed wojną ludzi.
Tytuł: „Heretyczka”
Autorka: Ayaan Hirsi Ali
Tłumaczenie: Agnieszka Wyszogrodzka-Gaik
Wydawnictwo: Świat Książki
Premiera: 17 lutego 2016
