W „Dzieciach ziemi i nieba” Guy Gavriel Kay sięga do wydarzeń inspirowanych renesansową Europą, aby poprzez pryzmat losów bohaterów przyglądać się prawidłom wielkiej historii. Czasami bowiem wybór jednostki, jej decyzja, kilka wypowiedzianych słów, może odmienić losy niejednego państwa.
Danica Gradek mieszka w Senjanie. Jego mieszkańcy uważają się za bohaterów i nieustannie walczą z niewiernymi, którzy nie czczą Dżada. Lecz niektórzy nazywają ich po prostu piratami i marzą o dniu, gdy zetrą kłopotliwy Senjan z powierzchni ziemi. Danica wciąż pamięta dzień, gdy spalono jej wioskę, a małego brata uprowadzono. Pragnie zemsty i dlatego szkoli się na wojowniczkę, co nie jest akceptowane przez społeczeństwo. Tymczasem jej brat został poddany indoktrynacji i włączony w szeregi doborowych oddziałów kalifa. W słynącej z bogactwa Seressie młody malarz Pero Villani otrzymuje propozycję nie do odrzucenia. Ma namalować portret samego wielkiego kalifa. Słynąca nie tylko z bogactw, kanałów, ale i intryg Seressa zleca mu dodatkowe zadanie. W drogę wyrusza także młoda arystokratka Leonora Valeri, której życie przekreśliła nieślubna ciąża. Teraz ma szansę zacząć je na nowo – jako szpieg Seressy w Dubravie. Jednym z najważniejszych obywateli tego miasta jest wywodzący się z szanowanego rodu Marin Djivo.
„Dzieci ziemi i nieba” nie są powieścią fantastyczną i określenie przytoczone przez autora: „historia z ćwierćobrotem w stronę fantastyki” dobrze oddaje jej charakter. Swój dług wobec fantastyki Guy Gavriel Kay spłaca, nazywając krainy i miasta, w których toczy się akcja powieści, innymi nazwami. Inne są także religie. Ale i w jednym, i w drugim przypadku rozszyfrowanie historycznych inspiracji jest bardzo proste nawet dla tych, którzy renesansową Europą niespecjalnie się interesują. Nietrudno odnaleźć odpowiedniki chrześcijaństwa, islamu, imperium osmańskiego, Bizancjum czy Wenecji. Jednak autor dodaje też mniej znane opowieści, przede wszystkim o Uskokach. W prawdziwej historii byli to chrześcijańscy zbiegowie walczący zaciekle z Turcją, nawet w czasach rozejmów. Ale przy tym trudnili się piractwem i zdarzało im się napadać na statki Wenecjan, z czego oczywiście ci ostatni nie byli zadowoleni. Niewiele jednak mogli zdziałać, ponieważ Uskoków chronili Habsburgowie. Wszystkie te elementy Kay umieścił w fikcyjnym Senjanie. I trzeba przyznać, że do pisania powieści przygotował się bardzo dobrze. Szczegóły budują wiarygodność i klimat „Dzieci ziemi i nieba”.
Losy bohaterów z różnych światów splatają się na pograniczu państw, religii i kultur. Tutaj krzyżują się siatki wpływów i interesów. Nigdy nie jest spokojnie, nawet w czasach rozejmu. Kay kreśli wyraziste sylwetki bohaterów, którzy zmieniają się pod wpływem wydarzeń, wciągnięci w tryby wielkiej historii. Widać że tym, co autora interesuje, jest pokazanie w jaki sposób postępowanie pojedynczego człowieka może odmienić losy świata. Lecz te decyzje nie są świadome, dużo w nich przypadku, nikt bowiem nie zdaje sobie sprawy, dokąd prowadzi ścieżka, którą kroczy. „Dzieci ziemi i nieba” skłaniają do zastanowienia się nad dziwnymi kolejami ludzkich dziejów, które nie mają nic wspólnego z dobrem i złem.
Historia ani nie toczy się sprawiedliwie, ani nie zważa na męstwo czy cnotę. Po upływie mniej niż stu lat od tego czasu Senjan już nie istniał, a jego mury zostały rozbite i zburzone od strony portu i lądu. Kwestie wielkiej polityki sprawiły, że senjanie stali się zarówno niepotrzebni, jak i kłopotliwi (s. 693).
„Dzieci ziemi i nieba” to powieść pięknie napisana, utkana z ludzkich losów, o których Guy Gavriel Kay pisze z wielką empatią. W cieniu historycznych wydarzeń i wielkiej polityki bohaterowie starają się budować zwykłe, codzienne życie.
Barbara Augustyn
Autor: Guy Gavriel Kay
Tytuł: „Dzieci ziemi i nieba”
Tytuł oryginalny: „Children of Earth and Sky”
Tłumaczenie: Agnieszka Sylwanowicz
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Liczba stron: 709
Data wydania: 2021
