Powieść „Eskorta” Glendona Swarthouta poświęcona jest kobietom w pionierskim okresie kolonizacji zachodnich terytoriów Stanów Zjednoczonych. Ich zmanipulowany przez kulturę masową wizerunek docierał do nas za pośrednictwem westernów opiewających wyczyny dzielnych kowbojów lub przesłodzonych seriali, takich jak „Doktor Quinn” czy „Domek na prerii”. Wyidealizowany obraz uporządkowanego, pracowitego życia, pełnego sukcesów i profitów oczekujących na osadników, nie miał jednak wiele wspólnego z rzeczywistością. Kolonizowanie rozległych i niemal dziewiczych terenów miało swoją gorzką cenę. Tysiące ludzkich tragedii i egzystencja pozbawiona nawet elementarnych wygód, czego symbolem stały się domy kolonistów budowane z darni, to prawdziwa historia tamtych ludzi i czasów.
Glendon Swarthout opowiada historię tych, dla których osiedlenie się na terytoriach określanych potocznie jako Dziki Zachód okazało się życiową porażką. Kanwę narracji stanowią dzieje czterech psychicznie chorych kobiet. Ich osobiste historie są pełne dramatów, przemocy i udręki codziennego życia, na które nie były przygotowane. To jedna z najmniej znanych prawd o codzienności kolonistów. W powszechnej świadomości i popkulturze utrwalił się wizerunek zwycięzców. O przegranych nikt nie chciał pamiętać.
Narracja Swarthouta koncentruje się na kobietach i ich losach. Osamotnione, niewspierane przez mężczyzn, którzy zawiedli, poddają się tylko dlatego, że nie mają już żadnego wyjścia ani drogi ucieczki. To poetycka, ale i wstrząsająco prawdziwa opowieść o ich codzienności i powikłanych losach.
Opiekunką i konwojentką kobiet zostaje Mary Bee Cuddy. Zamożna, samotna farmerka i była nauczycielka daje sobie doskonale radę w zmaskulinizowanym, brutalnym świecie. Jego symbolem staje się pomocnik Cuddy, George Biggs, mężczyzna o awanturniczej przeszłości, który jednak doskonale zna reguły obowiązujące w tym świecie. Wyprawa, której celem jest odwiezienie kobiet na wschód, gdzie przebywają ich krewni, nie przebiega jednak wcale tak, jak oczekiwałby tego czytelnik, i kończy się w zaskakujący sposób.
Autor nie tylko mistrzowsko opisuje realia życia na zachodnich terytoriach, ale i znakomicie rozwija akcję swojej opowieści. Jego powieść staje się pomnikiem wystawionym tym, którzy przegrali. To także oddanie głosu kobietom –pionierkom z zachodnich stanów USA, których dramatyczne losy bywały zazwyczaj przemilczane – nie tylko w literaturze, ale także podręcznikach historii. Tym, dla których amerykański sen przemienił się w koszmar, a cena zapłacona za marzenia okazała się zbyt wysoka.
Autor: Glendon Swarthout
Tytuł: Eskorta
Przełożył: Stanisław Tekieli
Wydawnictwo: Czarne
Data wydania: 29 lipca 2015
