Czy można napisać biografię, która nie jest poświęcona osobie? Okazuje się, że tak i że da się to zrobić świetnie. Siddhartha Mukherjee spersonifikował raka – chorobę, którą wywołuje w naszych czasach największy strach – i poświęcił mu obszerny tom „Cesarz wszech chorób. Biografia raka”. Ta wyjątkowa książka to opis wroga, wejście w jego naturę, zmierzenie się z jego siłami, próba rozpracowania taktyki wojennej, jaką operuje.
Mukherjee – jak w klasycznej biografii – zaczyna od narodzin bohatera. Szuka pierwszych wzmianek sugerujących pojawienie się raka. Dociera do 2600 r.pn.e. i papirusu Imhotepa (wielkiego egipskiego lekarza), w którym znajduje wzmiankę o nowotworze piersi. Dokument ten można uznać więc za swoisty akt urodzenia – bardzo trudno autorowi było dotrzeć do starożytnych zapisków na temat tej choroby. Od tego momentu narracja prowadzona jest niemal chronologicznie. Mukherjee prowadzi nas przez historię odkrywania i leczenia raka. To fascynująca opowieść nie tylko o chorobie, ale o ludziach, którzy z nią walczyli. Pewność w działaniu i decyzjach przeplata się z przypadkowymi odkryciami, a przysłowie „Potrzeba matką wynalazku” okazuje się prawdą, wynika często po prostu z braku odpowiednich narzędzi.
Ta opowieść nie byłaby jednak tak wciągającą biografią, gdyby nie małe biografie pacjentów i pacjentek autora. Mukherjee bowiem to onkolog i hematolog, który na co dzień pracuje z chorymi. Jego narracja więc to także opisy spotkań z różnymi osobami – młodymi i starymi, mężczyznami i kobietami, wierzącymi ateistami. Ich prywatne historie stają się sprawozdaniami z pola walki – autor podaje nam często dane o dniach czy latach, w których trwały te bitwy, zasypuje liczbami dotyczącymi badań, ich rodzajów. To smutna i wstrząsająca statystyka.
„Cesarz wszech chorób” to opowieść o chorobie, która ma oblicze wroga. Żeby wygrać z nim, trzeba go dobrze poznać. Mukherjee wprowadza nas w jego świat, każe stanąć niemal twarzą w twarz. Przyglądanie się jej jest wciągające tak, jak wciągające jest czytanie o najokrutniejszych mordercach i zbrodniarzach.
Anna Godzińska
Tytuł: Cesarz wszech chorób. Biografia raka
Autor: Siddhartha Mukherjee
Tłumaczenie: Jan Dzierzgowski i Agnieszka Pokojska
Wydawnictwo: Czarne
Premiera: 23 października 2013
Liczba stron: 616
