Spensa wyruszyła już do gwiazd i wśród nich przebywała, natomiast w trzecim tomie młodzieżowej serii science fiction Brandona Sandersona, zatytułowanym „Cytoniczka”, jej podróż w poszukiwaniu prawdy o sobie i swoich umiejętnościach zaprowadzi ją jeszcze dalej.
Spensa bardzo chciałaby wrócić do domu i swoich przyjaciół, zdaje sobie jednak sprawę, że sojusz Zwierzchnictwa z wnikaczami doprowadzi do zagłady ludzkości. Szansą na uniknięcie tragedii jest udanie się do niebytu, dziwnego świata, w którym łatwo można się zagubić. Jednak jest to miejsce ważne dla cytoników i być może jedyna możliwość ocalenia tych, na których Spensie najbardziej zależy.
„Cytoniczka” Sandersona jest osnuta wokół dwóch głównych tematów. Pierwszy to przedstawienie historii cytoników i wnikaczy oraz praw rządzących umiejętnościami Spensy. Autor kreuje nowe światy, prawa i systemy magiczne z niezwykłą lekkością i wyobraźnią. Nie inaczej jest też w tym przypadku. Jednak z uwagi na nacisk położony na te zagadnienia „Cytoniczka” skręca bardziej w stronę fantasy niż space opery, do której pisarz przyzwyczaił nas w poprzednich częściach. Główna bohaterka będzie miała okazję do pokazania swojego kunsztu w pilotażu, w kolejnej oryginalnej grupie lotników, jednak jest to mniej istotne niż w poprzednich tomach.
Drugim ważnym tematem „Cytoniczki” jest dojrzewanie Spensy. W nowym środowisku, w którym pilotowanie nie jest nastawione na zabijanie przeciwników, a raczej udowodnienie swojej wartości, dziewczyna zaczyna rozumieć, jak ciężkie było jej życie, w którym nieustannie walczyła o przetrwanie. W niebycie czuje się po prostu szczęśliwa. Po raz pierwszy ma szansę uciec od koszmaru wojny, zmagania się z kolejnymi stratami wśród przyjaciół. Może po prostu realizować swoje pragnienia. Ciekawie został też poprowadzony wątek kształtowania się świadomości u M-Bota, sztucznej inteligencji. Nie radzi on sobie z własnymi emocjami, nie potrafi ich kontrolować ani nazywać. Jego dialogi z innymi bohaterami mają w sobie sporo humoru, ale pojawia się też w nich wiele ważnych kwestii dotyczących emocji, sposobów radzenia sobie z pozytywnymi oraz negatywnymi bodźcami i panowania nad impulsami.
I Spensa, i M-Bot muszą zmierzyć się ze swoim dziedzictwem. Są bowiem postrzegani jako przedstawiciele niebezpiecznych i krwiożerczych gatunków.
Wszyscy musimy pogodzić się z tym, że potrafimy robić straszne rzeczy. To część naszego miejsca we wszechświecie, naszego dziedzictwa oraz naszej natury. Jednak świadomość tych skłonności daje nam siłę, ponieważ możemy je powstrzymać. Każdy, kto mógłby być potworem, jest tym większym bohaterem, jeśli wybrał inną drogę (s. 447).
Bardzo ciekawym pomysłem Sandersona jest wykreowanie dystopii, w której agresja stanowi najgorszą zbrodnię. Na pozór brzmi to pięknie, wszak świat bez wojen pozostaje marzeniem ludzkości, jednak wcale nie jest to ideał. Zwierzchnictwo manipuluje i nagina fakty do swoich potrzeb. Ich definicja agresji, która nie ma nic wspólnego z rzeczywistością, prowadzi do ciemiężenia gatunków uznawanych za skłonne do przemocy. Badania prowadzone przez Nulubę, które jasno temu zaprzeczały, nie były uznawane, a oporni podważający oficjalną linię władzy – karani. Autor zwraca też uwagę na wpływ środowiska, w którym kształtowały się rozmaite gatunki. Niektóre najzwyczajniej w świecie miały szczęście i ewoluowały na planetach pozbawionych drapieżników.
„Cytoniczka” Brandona Sandersona to kolejny etap pełnej przygód podróży w towarzystwie Spensy, M-Bota i grupy jej nowych przyjaciół. To opowieść o dystopii, która choć w założeniu piękna, jest w rzeczywistości przerażająca, poznawaniu siebie i radzeniu sobie z niełatwym dziedzictwem.
Współpraca reklamowa z Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Barbara Augustyn
Autor: Brandon Sanderson
Tytuł: „Cytoniczka”
Tytuł oryginalny: „Cytonic”
Tłumaczenie: Zbigniew A. Królicki
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Liczba stron: 508
Data wydania: 2022
