Bogowie na balkonie – Anja Snellman

90080474„(…) dobra kobieta powinna mieć wyłącznie mocne ramiona do dzieci i cierpliwość do męża, nic więcej” – słyszy od swojej ciotki jedna z bohaterek tej powieści. To zdanie – rada jest zapowiedzią świata, do którego wprowadza nas Anja Snellman – świata obcego nam zupełnie, choć bliskiego geograficznie. Pisarka bowiem pokazuje życie współczesnych somalijskich emigrantów w Finlandii, wpisując ich przede wszystkim w kontekst religijny. Koncentruje się na ich inności, która wynika z wielu aspektów, ale – co ciekawe – nie maluje jej w sposób sentymentalny, a raczej wskazuje na dwie strony medalu tego poczucia wyobcowania: jedna należy do Somalijczyków, druga zaś do Finów.

Snellman lubi zmuszać nas do refleksji nad stanem cywilizacji Zachodu – w pierwszej powieści poruszyła wątek dziecięcej pornografii, „Bogowie na balkonie” mówią zaś o asymilacji muzułmańskiej społeczności w świecie, który jawi im się jako źródło wszelkiego grzechu i zła.  Pisarka stara się tu być obiektywna i sprawiedliwa – ukazane są nam bowiem dwie strony, które przyczyniają się do poczucia wykluczenia. Mamy więc tu scenę, w której sprzedawczyni – za każdym razem, gdy jej sklep odwiedzają muzułmanki w chustach na głowie – mówi: „Znowu te wrony się tu zleciały” i tym samym stawia się na wyższej, lepszej i bardziej cywilizowanej pozycji. Z drugiej jednak strony przedstawione jest przywiązanie emigrantów do islamskich tradycji – szczególnie wśród starszego pokolenia. Ojciec więc nie pozwala swoim dzieciom ruszać jedzenia ze stołówki szkolnej – nie wiadomo, czy nie ma w nim elementów pochodzących od świni. Zakazuje oglądania telewizji, chodzenia do teatru. Za wszelką cenę stara się utrzymać porządek znany mu od pokoleń. Snellman pozostawia nam odpowiedź na pytanie o granicę zezwolenia na utrzymywanie starych czy zupełnie obcych nam rytuałów, obrządków, zasad. Czy niezgoda na obrzezanie dziewczynek – jako somalijskiej tradycji –  to przekroczenie tej granicy? Jak daleko można pozwolić na hermetyczne zamknięcie się innych,  jak silnie można naruszać ten skostniały od wieków świat?

Pisarka czyni bohaterkami kobiety – to oczywisty wybór z dwóch powodów. Po pierwsze zakazy i nakazy religijne najczęściej dotyczą właśnie ich. Po drugie zaś podążanie za konsumpcyjnym stylem życia, wzorcami  serwowanymi przez popkulturę także odnosi się przede wszystkim do dziewcząt.  Anyżka chce nosić czerwone bikini, pójść na koncert Madonny, obejrzeć cokolwiek w telewizji. Dlatego właśnie potajemnie, zanim wejdzie do szkoły, przebiera się w zwykłe młodzieżowe ubrania. Chce uciec od kultury i sposobu życia swoich rodziców. Z drugiej strony stoi Alla – Zahra – siostra przyjaciółki Anyżki. Córka wyzwolonych rodziców – artystów, żyjących w sposób bardzo daleki od tradycji muzułmańskich. Rodzina ta to idealny przykład buntu pokoleń – rodzice odcinają się od religijnego świata dziadków, a najmłodsze pokolenie staje przeciw wyzwoleniu i swobodzie, powracając do starych wartości. Alla – Zahra zakłada ruch Wiernoty i Tolerakcji, by zbliżyć świat laicki do Islamu, połączyć bezpiecznym węzłem.
Anyżka i Alla – Zahra to dwie alternatywne wersje życia muzułmanki w laickiej Europie. Jedna ucieka od tradycji, gdy druga wchodzi w nią coraz głębiej. Ich losy jednak musza się połaczyć…

„Bogowie na balkonie” to dobrze napisana feministyczna opowieść. Dwie bohaterki, dwie narracje, dwa punkty widzenia. Pisarka świetnie pokazuje, jak to, co dla jednych jest przekleństwem, dla innych może być wyzwoleniem. To także świetna narracja  o ucieczce – każda z bohaterek bowiem chce od czegoś uciec, schować się.

Anna Godzińska

Tytuł: „Bogowie na balkonie”

Autorka: Anja Snellman

Premiera: grudzień 2012

Wydawnictwo: Świat Książki

Ilość stron: 256

About the author
Anna Godzińska
Ukończyła studia doktoranckie na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego, autorka tekstów o miłości poza fikcją w magazynie Papermint oraz o literaturze w Magazynie Feministycznym Zadra. Fanka kobiet - artystek wszelakich, a przede wszystkim molica książkowa;)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *