Fascynacji wysokimi górami i historii zmagań himalaistów poświęcono już dziesiątki książek. Kwestie przyczyn i sensowności tej pasji są zresztą przedmiotem wieloletnich kontrowersji. Także w Polsce, która straciła wielu swoich najlepszych alpinistów i alpinistek (Jerzy Kukuczka, Wanda Rutkiewicz, Wojciech Wróż i wielu innych), co jakiś czas przetacza się burzliwa dyskusja, w której pojawił się nawet argument o tym, że „himalajskie przełęcze są zasłane polskimi trupami”.
Książka Grahama Bowleya stanowi niejako podsumowanie wszystkich sporów i dyskusji. Opisuje jeden z najbardziej tragicznych dni w historii ataków szczytowych na K-2, w którym zginęło jedenaście osób. K-2 to drugi najwyższy szczyt świata, uważany za najtrudniejszy do zdobycia i owiany złą sławą. Bowley, reporter „New York Timesa”, rekonstruuje wydarzenia na podstawie relacji ocalałych uczestników zdarzeń. Pomimo bardzo narracyjnej formy „Bez powrotu” jest książką przejmującą, która ukazuje znikomość człowieka w zderzeniu z potęgą gór, siłę ludzkiej solidarności, ale i cenę, jaką przychodzi zapłacić wspinaczom za spełnianie swych ambicji.
Tragiczne wydarzenia z sierpnia 2008 roku ponownie rozpętały spory wokół himalaizmu. Śmierć jedenastu osób spowodowana była nie tylko przez czynniki losowe, ale także poważne błędy w koordynacji ataków szczytowych poszczególnych wypraw. Niemal z niedowierzaniem czytamy o liczbie himalaistów i towarzyszących im Szerpów, którzy w tym samym dniu postanowili zaatakować wierzchołek legendarnej góry. Niemal dosłowne oblężenie szczytu K-2 i wymuszone tym samym zbyt powolne tempo wspinaczki miało swój niebagatelny wpływ na tragiczne żniwo owego dnia. Niewiele dały próby ratowania rannych wspinaczy koreańskich czy poszukiwania zaginionego irlandzkiego wspinacza. Bowley z prawdziwym mistrzostwem odtwarza nie tylko przebieg wypadków. Relacjonuje także trudne rozmowy ze straumatyzowanymi i pogrążonymi w żałobie bliskimi ofiar oraz świadkami zdarzeń tamtego feralnego dnia.
Jednak i jemu nie udało się w pełni wyjaśnić fenomenu kryjącego się za pasją zdobywania najwyższych wierzchołków świata. „Tak jak wszyscy wspinacze, których spotkałem, Zerain był niezwykle wysportowany, a kiedy spytałem go, ile czasu potrzeba by mu było na przygotowania, gdyby chciał wrócić na K2, odsunął krzesło i demonstracyjnie zacisnął pięść.
Wróciłbym tam choćby teraz! – odpowiedział zadziwiająco głośno i spojrzał przez okno, jakby góra już go wzywała”.
Potrafią zrozumieć to ludzie, którzy są gotowi dla swojej pasji wspinania zaryzykować życie.
Tytuł: Bez powrotu. Życie i śmierć na K2
Autor: Graham Bowley
Przełożył: Maciej Kositorny
Wydawnictwo: Czarne
Rok wydania: 2019
