Rysunki Mai Berezowskiej znają chyba wszyscy Polacy. Przez lata gorszyła drobnomieszczańskie gusta, opiewając miłość zmysłową, fizyczną i swobodę ducha. Sztuka Berezowskiej była oazą piękna, wolności i frywolności w każdych warunkach i czasach: salach wystawowych w międzywojennych Warszawie i Paryżu, obozie koncentracyjnym w Ravensbrück, przaśnych i bigoteryjnych czasach PRL. Opowieść o życiu artystki to materiał na parę poważnych rozpraw socjologicznych: procesy emancypacji kobiet w sztuce czy zmagania o większą swobodę wypowiedzi artystycznej. To także obraz artystki w czasach totalitaryzmów, które przeorały jej życie. Tylko dzięki osobistemu hartowi ducha i wierze w terapeutyczną moc sztuki Berezowska przetrwała najpierw obóz i doświadczenia medyczne, a potem szykany ze strony stalinowskich władz Polski Ludowej.
Małgorzata Czyńska pracowicie zebrała wszelkie informacje biograficzne, relacje i wspomnienia o artystce. Wyłania się z nich obraz osoby żywiołowej, przełamującej wszelkie konwenanse, tryskającej radością życia. Była pierwszą i jedyną w Polsce artystką tworzącą sztukę bez wątpienia erotyczną. W kraju o dość szczelnie zawiązanym gorsecie obyczajowym stanowiło to wielkie wyzwanie. Berezowską oskarżano o wyuzdanie, nieobyczajność, deprawację młodzieży, a nawet szerzenie pornografii. Tymczasem jej rysunki, ilustracje, obrazy to niekwestionowane dzieła sztuki, ukazujące wielki talent i wrażliwość. Stylistycznie wymykały się wszelkim klasyfikacjom. Na mapie sztuki polskiej artystka pozostała zjawiskiem osobnym i niezwykłym. „Jest na tym polu bardzo kreatywna. Nie ma w historii polskiej sztuki erotycznej takiej różnorodności jak u Berezowskiej. Nikt przed nią nie zrobił z erotyki głównego kanału przekazu”.
Zaletą biografii autorstwa Małgorzaty Czyńskiej jest „odzapomnienie” wielu wybitnych postaci międzywojennego i powojennego życia artystycznego. To ważny aspekt w czasach Internetu, gdy dominuje skandal, sensacja i celebrytyzm. Zapominamy, że jeszcze pół wieku temu popkultura nie opanowała całkowicie kultury wysokiej, a w wielu rejonach świata artyści musieli walczyć z cenzurą i opresyjnym komunizmem w sowieckim stylu. Na tym tle życie i twórczość Berezowskiej wydają się szczęśliwym fenomenem, któremu dane było przetrwać wiele niełatwych lat. „To są klejnoty”, konkluduje autorka jeden z rozdziałów. Jest to bodaj najlepsze podsumowanie twórczości Mai Berezowskiej.
Autorka: Małgorzata Czyńska
Tytuł: Berezowska. Nagość dla wszystkich
Wydawnictwo: Czarne
Data wydania: 24 października 2018
