Co decyduje o tym, że czytelnik chętniej sięga po powieści niż zbiory opowiadań? Dlaczego te dłuższe formy mają zdecydowanie więcej zwolenników? Wydaje się, że miłość do „grubszych” książek wynika z dłuższym obcowaniem z daną historią. Na kilkusetstronicowej opowieści autor jest w stanie zaznajomić odbiorcę z bohaterami, wciągnąć w wir opowiadanej treści, no i przede wszystkim budować nastrój, by w konsekwencji zachwycić wielkimi emocjami – bo tych przede wszystkim szukamy w lekturze. Ale są i tacy pisarze, którzy posiadają dar pisania krótko (czasem nawet bardzo krótko), a mimo tego potrafią przekazać maksimum treści i uczuć o zniewalającym natężeniu. Jednym z autorów o takim talencie jest Andrzej Chodacki.
Zacząć jednak należy od okładki, już pierwszy rzut oka na książkę bowiem wiele zapowiada. „Opowieści ze świata” wydane są przepięknie, idealnie wpisują się w estetyczny smak wrażliwego czytelnika. Twarda oprawa, kolorystyka i styl grafiki nadają wyjątkowy charakter, który podpowiada, że sama lektura nie będzie najłatwiejsza. Już podczas kartkowania zbiorku wielki podziw budzą fotografie dołączone do każdego opowiadania (autorstwa Iwony Baran). Jednak dopiero podczas lektury doceniamy w pełni ich walory – dodają głębi i dopełniają tekst. Ale przecież nie szata zdobi człowieka .
„Opowieści…” to zbiór dwudziestu pięciu portretów. Andrzej Chodacki uwiecznił w nich bohaterów, przeważnie tych zapomnianych, cichych, o których nie piszą podręczniki do historii. Wracając do lat wojny i okupacji przywrócił tym sylwetkom drugie życie na kartach swojej książki, by tym samym ocalić je od zapomnienia. Ale nie tylko o ludziach dobrych pisał. Wiele wizerunków poświęconych zostało i czarnym charakterom. Swoje miejsce znaleźli także ludzie „zwykli”, którzy się w tym świecie trochę pogubili. Ponieważ „Opowieści…” to przede wszystkim obraz człowieka (everymana) postawionego w sytuacji trudnej, ostatecznej – w momencie wyboru. Można odnieść wrażenie, że każdy z bohaterów dostał karę i nagrodę jednocześnie – może decydować. Ale niemal każdy wybór wiąże się z jakąś stratą, choć nie zawsze oznacza to klęskę.
Autor chętnie sięga do historii, przeplatając ją z teraźniejszością i udowadniając, że zmieniają się tylko czasy i okoliczności, a człowiek zawsze pozostaje taki sam. Mimo upływu lat, doświadczeń (przodków), wiedzy historycznej nie wyciągamy wniosków – nie stajemy się lepszymi ludźmi. Jak dziecko we mgle brniemy w zachłanny świat, w którym jedyną wartością staje się pieniądz, a człowiek to tylko narzędzie do zarabiania.
To również opowieść o przeznaczeniu w życiu człowieka. Dużo miejsca poświęcone jest wyborom, ale także próbie odkupienia tych złych decyzji. Są tu także rozważania o widzeniu swojego (ludzkiego) obrazu oczami innych, refleksje o śmierci, niewykorzystanych szansach, zmarnowanych możliwościach, o upływie czasu czy wreszcie o wartościach, ich pomieszaniu i odnajdywaniu.
Siłą uderzeniową tej książki jest pierwszoosobowa narracja większości opowiadań. Zresztą należy dodać, że Andrzej Chodacki zręcznie posługuje się językiem, wypracował niezwykły styl. Każdy utwór odznacza się nienaganną konstrukcją, trafną puentą lub świdrującą umysł refleksją.
Autor w „Opowieściach…” gra na delikatnej strunie bolesnej historii, rozpaczliwych wspomnień i mrocznych wyobrażeń, raz po raz uderzając także klawisz współczesności, w której coraz trudniej dojrzeć człowieka w bliźnim. I mimo iż sięga po trudne tematy, to pozostaje szczery i uczciwy wobec czytelnika. Ale robi także znacznie więcej – daje nadzieję. Z opowiadań wynika konkluzja, że jednak, przy odrobinie chęci i pomocy (często dzięki ingerencji sił boskich), można zmienić świat, a raczej jego mieszkańców. W tym ciemnym tunelu tli się iskierka.
Niesamowita kultura (literacka, językowa), wrażliwość, odpowiedzialność (przygotowanie merytoryczne, docieranie do źródeł, itp.), poczucie smaku oraz umiejętność pobudzania wielkich emocji czynią Andrzeja Chodackiego specjalistą nie tylko od ciała (z zawodu autor jest lekarzem), lecz także od duszy.
Kinga Młynarska
Ocena 5/5
Tytuł: „Opowieści ze świata”
Autor: Andrzej Chodacki
Okładka: twarda
Data wydania: 2013
Wydawnictwo: Lena
komentarz