Dziś, 10 listopada przypada 130. rocznica urodzin Zofii Nałkowskiej – niezwykłej pisarki, autorki jednych z najważniejszych dzienników XX wieku. Pisanie nie było jej jedyną aktywnością. Była także posłanką do Krajowej Rady Narodowej oraz na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL I kadencji.
Jednak większości czytelników i czytelniczek znana jest przede wszystkim jako autorka lektur szkolnych: „Granicy” i „Medalionów”. Szkoda, że znajomość twórczości tej znakomitej pisarki jest tak niewielka i okrojona do dwóch tekstów. Dziś znów warto wrócić do jej powieści, opowiadań i dramatów, by zobaczyć, jak Nałkowska opisuje życie kobiet ubiegłego wieku i co mówi to o nas współcześnie. Okazuje się bowiem, że jej refleksje wciąż są aktualne, a postulaty, które głosiła nie straciły na ważności.
W 1903 na Zjeździe Kobiet Zofia Nałkowska wygłosiła w imieniu kobiet słynne słowa „Chcemy całego życia”. Miała na myśli przede wszystkim odejście od podwójnej moralności, która dotyczyła mężczyzn i pozwalała im mieć żony i kochanki, a kobiecie zabraniała decydowania o własnej seksualności i wolności. Dla pisarki bowiem egzystencja kobiet to przede wszystkim cierpienie. Zależna od mężczyzny, wypełniająca oczekiwania patriarchalnego społeczeństwa nie miała prawa do własnej podmiotowości. Bohaterki Nałkowskiej zawsze są nieszczęśliwe – niezależnie, czy ich życie toczy się obrębie rodziny, czy w wyborze życia poza instytucją małżeństwa.
Jej pierwsza powieść nosi tytuł „Kobiety” ( 1906 r.) i tytuł ten wskazuje na tematykę, która już na zawsze będzie stanowić centrum jej powieści. To właśnie bohaterki, a nie bohaterowie jej prozy będą mieć bogate życie wewnętrzne. Dla nich przede wszystkim czyta się Nałkowską – kobiece problemy, nieszczęścia i przemyślenia stanowią inspirację dla naszych, współczesnych już rozważań na temat miejsca kobiet w społeczeństwie XXI wieku.
